Trong một bài viết về Hà Lan sau khi World Cup 2010 kết thúc, tờ BBC ví von rằng “Hà Lan đã vứt bốn thập kỷ truyền thống hào hoa và tinh tế ra ngoài cửa sổ, hoặc nói theo cách khác, họ thức giấc muộn mằn và bất chợt nhận ra một con đường khác phải đi để tiếp cận danh hiệu ở những giải đấu lớn”. Dư luận Hà Lan cũng chỉ trích kịch liệt phương pháp của HLV Bert van Marwijk, và đó giống như một làn sóng phát sinh từ “cơ chế tự vệ” của những người yêu Hà Lan nguyên bản, trong đó có một phần nhỏ bị ảnh hưởng bởi hình ảnh chặt chém của đội tuyển da cam tại Nam Phi.
Nhưng cũng có không ít người ủng hộ ông van Marwijk. Trợ lý Frank De Boer cho rằng “chỉ có một hoặc hai cầu thủ có thể chơi thứ bóng đá họ mong muốn, và đó là lý do khiến chúng ta luôn chậm chân. Chúng tôi cố gắng “cấy” vào đầu các cầu thủ rằng họ phải chơi bóng để giành chiến thắng, chứ không phải để chơi thứ bóng đá đẹp”. Ký giả Jeroen Kaptenjins của tờ De Telegraaf cũng đồng tình: “Đã có một số chỉ trích rằng chúng ta đang chơi thiếu mạo hiểm, và Bert van Marwijk đã bỏ qua những yếu tố tốt nhất của bóng đá Hà Lan, nhưng những kết quả giành được từ những phương pháp tiếp cận của ông vẫn khiến người Hà Lan tự hào”.
 |
| Hà Lan vẫn có những tài năng tấn công kiệt xuất- Ảnh Getty |
Truyền thống về nhì đã khiến người Hà Lan phải thay đổi. Ngay cả thế hệ của những Cruyff, Neeskens… cũng không một lần vươn đến đỉnh cao, dù họ chẳng có vấn đề gì về mặt con người, thì tư duy của đội Hà Lan thay đổi không phải là điều gì đáng ngạc nhiên, nhất là khi bóng đá ngày một thực dụng hơn.
Những ai cho rằng với van Persie, van der Vaart, Robben…, Hà Lan có thể trình diễn một thứ bóng đá kinh khủng của thập niên 70 thế kỷ trước sẽ phải nghĩ lại: Hà Lan đã hoàn thành chiến dịch vòng loại một cách xuất sắc, với 9 trận đầu thắng liên tiếp, và ghi đến 37 bàn trong 10 trận, nhưng 25 bàn trong số đó được ghi vào lưới… San Marino và Hungary. Những con người tấn công của Hà Lan không hề quá khủng khiếp như ta tưởng, và nếu cứ giữ mãi tư duy tấn công đến thơ ngây vốn có của dân tộc này, không biết bao giờ họ mới giành được danh hiệu thứ hai, ngoài chức VĐ EURO 1988.
Đội tuyển Đức “làm cách mạng” theo chiều hướng ngược lại so với Hà Lan: Họ chuyển từ lối chơi phòng ngự chắc chắn sang tấn công tiêu diệt. Nhưng đó cũng là một xu thế tất yếu của lịch sử, khi các nền văn hóa giao thoa mạnh mẽ ở châu Âu phủ nhận đi phần nào ý thức dân tộc cực đoan của người Đức và khiến các cầu thủ của họ đánh mất bản sắc ý chí của quá khứ, cũng tương tự như việc hệ thống 4 hậu vệ giăng ngang cũng đã làm mờ nhạt vai trò của các thủ lĩnh phòng ngự, khi lối chơi kèm người (đòi hỏi phải có người chỉ huy) chuyển sang kiểu phòng thủ khu vực.
Sự thay đổi bản sắc ấy có thể được đánh giá dưới một góc nhìn bao dung hơn: Hà Lan vẫn có những tài năng tấn công kiệt xuất, nhưng tư tưởng tận hiến thơ ngây của họ cần phải thay đổi, mà ở đây, chỉ là do ông van Marwijk đã chọn một cách “cải tạo” quá mạnh. Với người Đức, thì họ lại đang đi hơi quá xa một chút với cái gọi là bóng đá tận hiến, vì chúng ta nhận ra rằng bản lĩnh của họ đang thật sự có dấu hiệu suy thoái.
Người Đức đã từng là một bậc thầy của danh hiệu (họ có thể giành nó ngay cả trong giai đoạn mất định hướng), nhưng đã chấp nhận bao dung 16 năm không danh hiệu để đổi lại là những lời tán thưởng về mặt phong cách. Hà Lan thì nhất quyết từ bỏ cái danh hão “kẻ thất bại vĩ đại” hình thành qua hơn 100 năm lịch sử với chỉ một danh hiệu quốc tế và giờ đang làm mọi cách chỉ để chiến thắng.
Câu hỏi giằng xé ấy thật ra không phải do họ trả lời, mà lịch sử đã trả lời và bắt họ phải theo, dù nỗi hoang mang vẫn ở lại và ám ảnh tâm trí những ai hoài niệm về chính họ của quá khứ…
