 |
| Đội hình tuyển Brazil 1970 là tập thể đã khai sinh ra khái niệm Joga Bonito |
Thuật ngữ này được sáng tạo sau khi Brazil vô địch thế giới vào năm 1970 với một đội hình được cho là mạnh nhất trong lịch sử bóng đá thế giới. Năm ấy, Carlos Alberto đã ghi một trong những bàn thắng đẹp nhất của lịch sử World Cup vào lưới đội tuyển Ý ở trận chung kết, pha lập công là kết tinh của tinh thần tập thể và kỹ thuật siêu việt của từng cá nhân. Pele, Tostao, Gerson, Rivelino.v.v đã thực sự khai sinh một kỷ nguyên mới cho bóng đá Brazil, đúng như nhận xét: Bóng đá chưa trở thành nghệ thuật trước khi người Brazil chơi nó.
Nhưng ký ức ấy cứ như đã xa hàng trăm năm. Chứng kiến Brazil trong ba thập niên đổ lại, chúng ta không còn nhìn thấy họ chơi bóng với sự say mê và ngẫu hứng như thế hệ 1970. Họa chăng chỉ có một số tài năng đặc biệt như Ronaldo “béo”, hay Ronaldinho là còn có thể chơi theo ý mình.
Nhưng cũng có thể Joga Bonito là thứ… chưa bao giờ tồn tại. Nó không phải là một trường phái bóng đá có những phương pháp và cách tổ chức cụ thể như Catenaccio, hay Tiki-taka, hoặc có những nguyên tắc rõ ràng như bóng đá tổng lực. Joga Bonito đơn giản là làm mọi cách để… chơi đẹp, và cách mà đội tuyển Brazil của thập niên 1970 chơi bóng đơn giản là thứ bóng đá phi thường của một tập thể phi thường đến mức mà đá bóng trở thành một trò chơi đúng nghĩa. Họ vượt trội các đối thủ về mọi mặt và hoàn toàn có thể biểu diễn theo ý mình mà vẫn đảm bảo hiệu quả. Một thế hệ mà cầu thủ phòng ngự cũng có kỹ năng tấn công siêu việt (hãy nhìn Carlos Alberto chơi bóng). Một thế hệ có lẽ không bao giờ trở lại.
Bóng đá tổng lực của người Hà Lan cũng đã từng nuối tiếc một thế hệ như thế, được dẫn đầu bởi huyền thoại Johan Cruyff. Lối chơi này đòi hỏi cầu thủ nào cũng phải chơi được mọi vị trí, và ở vị trí nào cũng phải xuất sắc. Cho đến thời điểm này, bóng đá Hà Lan, dù vẫn sản sinh ra nhiều cầu thủ giỏi, nhưng ở một tầm cỡ như vậy và với sự đồng đều không tưởng như thế thì họ không dám mơ đến.
Cái gọi là Joga Bonito đơn giản được sinh ra trong quá trình những cá nhân ở mặt bằng vượt trội so với thế giới kết hợp với nhau và vận hành một thứ bóng đá nhẹ nhõm và thoải mái, đúng với tinh thần chơi bóng, không phải một công việc, hoặc những áp lực chiến thắng. Bây giờ, người Brazil có mơ cũng không thể “bói” ra một thế hệ như thế. Chất ngẫu hứng cũng không còn, đơn giản vì trình độ chơi bóng của họ đã giảm sút.
Trong số các cầu thủ tấn công chơi ở 5 giải VĐQG hàng đầu châu Âu, rất ít người Brazil được tin tưởng. Neymar mới sang châu Âu, và Hulk còn lâu mới khẳng định được mình. Người Brazil cũng không còn là bậc thầy của nghệ thuật tấn công, chứ đừng nói là vừa tấn công vừa… chơi như trước đây.
Chính vì thế, đừng tiếc nuối cho Joga Bonito, bởi tên gọi mỹ miều ấy đơn giản là để chỉ một trường phái… chưa từng tồn tại. Mà đội hình Brazil năm 1970 thì không thể cưỡi lên cỗ máy thời gian để đến tương lai.
