Phân tích sơ đồ 3-5-2: Dĩ bất biến, ứng vạn biến

Tuy nhiên, ở World cup 2014 đội tuyển Hà Lan của huấn luyện viên Louis Van Gaal với sơ đồ 3-5-2 đã chơi 1 lối chơi hợp lí và thành công ở vị trí thứ 3. 3-5-2 không nổi bật như 4-2-3-1 hay 4-3-3 tuy nhiên không phải là không có những điểm mạnh để giúp cho đội bóng áp dụng thành công.

Lối chơi của 3-5-2: Lối chơi của những bất ngờ

Pha phản công mẫu mực của đội tuyển Hà Lan với đường chuyền dài vượt tuyến của Daley Blind cho Van Persie ghi bàn vào lưới đội tuyển Tây Ban Nha có thể coi như cách chơi hoàn hảo cho đội hình 3-5-2. Không cần quá nhiều những pha đan lát bóng ở cự li gần mà chỉ cần 1 đường chuyền nhanh vượt tuyến từ khu vực giữa sân để 2 tiền đạo phía trên xử lí bóng để có bàn thắng.

Louis van Gaal rất thành công cùng ĐT Hà Lan với sơ đồ 3-5-2. Ảnh: Internet.

Nghe thì có vẻ đơn giản nhưng sự thật là Louis Van Gaal đã xây dựng 1 đội hình Hà Lan đồng đều và chính xác trong từng pha bóng trên sân. Ở hàng hậu vệ 3 người, phải có sự bọc lót tốt của từng vị trí. Cũng có khi có sự tham gia hỗ trợ của 2 tiền vệ phòng ngự, tuy nhiên nhiệm vụ chính của họ là thu hồi bóng và càn quét ở giữa sân. Ron Vlaar có thể là một hậu vệ chậm chạp, tuy nhiên anh lại vô cùng chính xác trong những pha phán đoán bước đi tiếp theo của đối phương, điều này đem lại lợi thế cho hàng phòng ngự 3 người vốn không có được lợi thế về con người trên sân.

Ở 2 cánh với sự cơ động của 2 hậu vệ biên, mà phần lớn thời gian trên sân của họ là ở phần sân đối phương, sơ đồ 3-5-2 giúp cho việc thực hiện những pha tấn công cánh, hay đơn giản hơn là những tình huống xâm nhập từ cánh rồi đón những đường chọc khe của tiền vệ được nhịp nhàng hơn. Tuy nhiên điểm yếu của 3-5-2 là việc đội hình dễ bị lộ sườn nếu hậu vệ cánh quá ham tấn công và không về kịp. Điều này buộc 2 tiền vệ phòng ngự phải có sự hỗ trợ cần thiết cho hậu vệ. Khác với sơ đồ 4-3-2-1 hoặc biến thể 4-6-0 khi huấn luyện viên có thể chơi với tiền đạo ảo và không có một cầu thủ cụ thể chơi thường xuyên trong vòng 16m50 thì sơ đồ 3-5-2 lại yêu cầu 2 tiền đạo phải thường xuyên dâng cao đón bóng từ hàng tiền vệ và 2 bên cánh. Robben gần như là một mẫu cầu thủ chơi con thoi trong đội hình Hà Lan khi anh được tự do đi bóng, chuyền bóng mà không bó buộc vào bất kì vị trí tiền đạo hay tiền vệ cánh nào. Đó là một quyết định sáng suốt của Van Gaal

Nếu như có một tiền vệ nào thực sự am hiểu về 3-5-2 thì đó có thể là Arturo Vidal. Ở đội tuyển Chile hay ở Juventus, Vidal đều được chơi trong sơ đồ 3-5-2. Vị trí càn quét ở giữa sân của Vidal đòi hỏi cầu thủ này phải có thể lực tốt để hoạt động trên một khoảng sân rất rộng. Vidal cũng có thể tung ra những đường chuyền vượt tuyến cho những đồng đội nhanh nhẹn của đội tuyển Chile như Alexis Sanchez hay E.Vargas. Ở Juventus Vidal được chơi cao hơn và tuyển thủ Chile trở thành chủ nhân của nhiều bàn thắng đến từ sút xa hay xâm nhập vòng cấm. Với những biến chuyển tùy vào những tình huống trên sân, thực sự thì sơ đồ 3-5-2 rất cần những cầu thủ có thể thi đấu toàn diện ở giữa sân như Arturo Vidal.

Vidal đã rất quen thuộc với sơ đồ 3-5-2. Nguồn: Internet

3-5-2 và những biến thể

Juventus là đội bóng hàng đầu Italia thời điểm hiện tại. Bà đầm già thành Turin cũng là đội bóng đã sử dụng thành công sơ đồ 3-5-2 với biến thể 3-1-4-2. Nhạc trưởng của đội bóng- Andrea Pirlo là mắt xích quan trọng nhất trong sơ đồ biến thể này. Pirlo được bố trí chơi ở ngay trên hàng hậu vệ, nhiệm vụ của tiền vệ tài hoa này là thu hồi bóng và tung ra những đường chuyền sắc lẹm lên trên cho đồng đội. Vị trí này không đòi hỏi Pirlo phải di chuyển quá nhiều khi ở ngay trên anh là 2 máy quét ở giữa sân (Vidal- Pogba hoặc Marchisio), rất phù hợp với cầu thủ đã 35 tuổi này. Sơ đồ này của Juventus làm thay đổi những đặc điểm căn bản của sơ đồ 3-5-2 khi không sử dụng 1 cầu thủ hộ công dâng cao hỗ trợ cặp tiền đạo, tuy nhiên lại giúp cho hàng phòng ngự chắc chắn hơn, cũng như việc nắm thể trận giữa sân tốt hơn. Tất nhiên là không phải cầu thủ nào cũng có được những pha xử lí bóng thiên tài như Pirlo, nhưng sơ đồ 3-1-4-2 cũng có thể được áp dụng nếu đội bóng đang bị mất thế trận trên sân và cần ổn định lại phòng ngự cũng như kiểm soát bóng tốt hơn nếu bị ép sân.

Juventus không phải là đội bóng có xu hướng đưa về những cầu thủ chạy cánh siêu sao để tận dụng những pha lên công về thủ của 2 hậu vệ biên. Lichtsteiner là một hậu vệ biên đơn thuần, vì vậy mà ở mùa giải này Juve đã đưa về Pablo Armero, một hậu vệ có khả năng lên công về thủ tốt nhờ nền tảng thể lực sung mãn. Lối chơi của Juventus sẽ càng nguy hiểm hơn nếu ở sơ đồ 3-5-2 này họ có bộ ba tiền vệ trung tâm thi đấu ăn ý, cùng 2 tiền vệ biên dâng cao, tấn công biên hay thực hiện những pha phối hợp ở giữa sân đều dễ dàng hơn.

Pirlo đóng vai trò cầu nối trong sơ đồ 3-1-4-2. Nguồn: Internet

Dường như bóng đá Ý là nơi có khá nhiều những đội bóng đã, đang sử dụng sơ đồ 3-5-2. Đây là sơ đồ đòi hỏi khá cao ở hàng tiền vệ, vừa phải giúp đỡ hàng hậu vệ 3 người, vừa phải thực hiện nhiệm vụ tiếp lửa cho tuyến trên. Nếu như Juventus có một Pirlo đáng tin cậy ở hàng tiền vệ thì Napoli cũng có Hamsik để tạo nên sự khác biệt. Thời điểm khi Mazzari vẫn còn là huấn luyện viên của đội bóng thì Napoli là một trong những đội sử dụng thành công sơ đồ 3-5-2. Hamsik được đấy lên cao trong sơ đồ 5 tiền vệ. Cầu thủ người Slovakia nhiều thời điểm có thể chơi như 1 tiền đạo lùi, thường xuyên phối hợp với 2 tiền đạo bên trên hoặc trực tiếp thực hiện những pha đột phá hay sút xa. Tất nhiên Hamsik vốn là một tiền vệ nên khả năng chuyền bóng phát động tấn công của cầu thủ này cũng không chê vào đâu được. Lối chơi của Napoli cũng xoay quanh cầu thủ đội trưởng này, Hamsik vì thế cũng luôn trong top những cầu thủ ghi nhiều bàn thắng và đường chuyền kiến tạo trong khoảng thời gian này.

Hamsik là ngôi sao sáng nhất của Napoli khi đội bóng này sử dụng sơ đồ 3-5-2. Nguồn: Internet

Kết

Sơ đồ 3-5-2 cũng có những điểm yếu mà đối phương có thể khai thác. Tuy nhiên điều này là bình thường trong bóng đá hiện đại khi mà các đội hình mới sáng tạo hơn ra đời. Có những huấn luyện viên trung thành với sơ đồ này và giành được thành công, nhưng cũng có những người buộc phải chuyển sang một sơ đồ mới vì con người có trong tay không đủ để xây dựng một đội hình vững chắc. Dù sao đi chăng nữa nếu đội bóng cần 1 sơ đồ có thể gây nhiều bất ngờ cho đối thủ từ 2 cánh hay những cú đấm trực diện từ xa sơ đồ 3-5-2 hoàn toàn có thể là một sự lựa chọn hợp lí.

(Bạn đọc: Nguyễn Danh Nghĩa)