Vì sao Guardiola lại vĩ đại ?

Pep Guardiola

Guardiola sẽ rời khỏi sân Nou Camp với vị thế là HLV thành công nhất trong lịch sử Barca với 13 danh hiệu chính thức (sẽ là 14 nếu họ vô địch cúp Nhà Vua mùa này). Tuy nhiên, di sản lớn nhất mà Pep để lại không phải là những chiếc cúp bạc vô tri trưng bày trong phòng truyền thống. Cái thực sự đáng để nhớ về chiến lược gia tài năng này là những sáng kiến chiến thuật cũng như chiến lược có tiềm năng làm thay đổi tư duy thế giới bóng đá.

Lẽ thường, mỗi thời đại, mỗi HLV có một cái nhìn, một triết lý khác nhau về bóng đá.
Thuở sơ khai của các hệ thống chiến thuật, Herbert Chapman đã làm nên cuộc cách mạng với sơ đồ WM. “Sói già” Mario Zagallo là người làm thay đổi tư duy rằng những hậu vệ biên chỉ biết mỗi phòng ngự. Helenio Herrera được coi là cha đẻ của catenaccio. Rinus Michels đã phát minh ra bóng đá tổng lực, trong khi Arrigo Sacchi là người mang đến làn gió mới giữa kỉ nguyên của thứ bóng đá nặng nề và bảo thủ.

Khi các chuyên gia bóng đá nhìn lại một thập kỉ vừa qua, họ có thể nhận ra Guardiola đã làm được điều vĩ đại không kém các bậc tiền bối. Khoảng thời gian đầu thế kỉ 21, hầu hết các chiến lược gia đều có chung quan điểm rằng bóng đá hiện đại cần nhiều sức mạnh nên để đạt được các danh hiệu thì các cầu thủ cần phải mạnh mẽ như những chiến binh. Nhà báo Tim Vickery từng viết bài về sự thay đổi của bóng đá Brazil trong những năm gần đây, từ một đội bóng thuần chất kỹ thuật đã xuất hiện nhiều hơn mẫu cầu thủ cơ bắp, lực lưỡng.

Guardiola đã tạo nên một cuộc cách mạng về chiến thuật

Khi đối mặt với một đội bóng tập trung phòng thủ triệt để, việc khai thác những khoảng trống hiếm hoi là vô cùng quan trọng. Các trận đấu như vậy thường chỉ được mở nút thắt bởi một phút lóe sáng cá nhân, một tình huống phối hợp đột biến hoặc từ một pha đá phạt cố định.

Dưới thời Frank Rijkaard, Barca với triết lý muôn thuở là không bao giờ đặt nặng yếu tố thể chất, đã bắt đầu thách thức quan điểm trên. Đội bóng của ông tìm cách thống trị trận đấu bằng các cuộc tấn công dồn dập, giống như những đợt sóng dội liên tục vào một bức tường khiến nó phải tan vỡ.

Nhưng sau thành công bằng chức vô địch Champions League năm 2006, cuộc cách mạng của Rijkaard đã kết thúc trong dang dở. Nhiều ý kiến tin rằng việc Rijkaard cho phép các cầu thủ chơi bóng quá tự do, thiếu kỷ luật chiến thuật là lý do khiến thành công không thể bền vững.

Tuy nhiên, điều này đã thay đổi khi Guardiola trở thành người kế nhiệm chiến lược gia Hà Lan trong năm 2008. Ông là người được thừa hưởng đầy đủ triết lý bóng đá của Barca từ khi còn là một cậu bé. Nhưng khoảng thời gian sau này, khi chuyển đến khoác áo Brescia đã giúp Guardiola học hỏi thêm rất nhiều từ kỹ chiến thuật của người Ý. Trên nền tảng đó, cộng thêm một tư duy thông minh, ông xây dựng nên triết lý bóng đá phù hợp hơn hẳn dành cho đội bóng xứ Catalonia.

Barca phòng ngự ngay sau khi để mất bóng

Nhà báo Simon Kuper chỉ ra rằng: Một trong những sáng kiến tuyệt vời của Guardiola là trong cách phòng ngự. Điều này có lẽ là sự khác biệt lớn nhất giữa Barca của Guardiola với Barca của Rijkaard. Bây giờ, khi Barca mất bóng thì ngay lập tức, họ chuyển sang trạng thái phòng ngự tập thể, từ người đầu tiên ở trên hàng tiền đạo.

Không nghi ngờ gì, Pep đã học được điều này từ triết lý của Marcelo Bielsa, người mà ông ca ngợi là HLV xuất sắc nhất hành tinh. Nhưng điều tuyệt vời là Guardiola đã thuyết phục được một ngôi sao tấn công bẩm sinh như Messi cũng tham gia vào việc phòng ngự như bất kỳ một đồng đội nào khác.

Trước đây, hàng thủ vẫn bị xem là điểm yếu chết người của Barca, nhưng dưới thời Pep, đội bóng này luôn sở hữu hàng thủ tốt nhất ở Tây Ban Nha. Ngay trong mùa giải hiện tại cũng vậy, Barca vẫn đang lọt lưới ít hơn Real Madrid 4 bàn.

Bí quyết gì giúp đội bóng của Pep có thể đoạt lại bóng dễ dàng mà không để lộ ra khoảng trống giữa các vị trí ngay cả khi họ đang dâng cao đội hình tấn công? Cựu HLV Johan Cruyff từng chia sẻ với đồng nghiệp Steve McLaren: “Anh có biết làm cách nào Barca giành lại bóng nhanh như vậy không? Đó là bởi vì họ không bao giờ phải chạy quá 10m và cũng không bao giờ chuyền bóng xa hơn khoảng cách tương tự”.

Barca luôn kiểm soát bóng vượt trội trong các trận đấu là bởi họ sở hữu kỹ thuật tuyệt vời, nhưng cũng bởi họ là những người chơi bóng hết sức thông minh.

Chiến thuật của Guardiola không chú trọng những cầu thủ cao to

Suy nghĩ đầu tiên của mỗi cầu thủ khi nhận bóng là luôn luôn thoát ra khỏi áp lực và chọn cho mình vị trí hoàn hảo nhất để có thể đưa bóng về phía trước. Gerard Pique kể lại rằng, Guardiola không chỉ dạy họ phải chạy đến đâu mà còn nói rõ cả lý do tại sao phải làm thế.

Ngoài ra, Guardiola còn tạo ra rất nhiều sự đổi khác ở mỗi cầu thủ của mình, đơn cử như việc đưa Messi từ cánh phải vào chơi như một số 9 ảo, sử dụng hậu vệ Dani Alves trong vai trò tiền vệ cánh hay đưa Javier Mascherano từ tuyến tiền vệ lùi về đá trung vệ.

Pep khẳng định rằng nền tảng kỹ thuật và sự thông minh là chìa khóa để thành công. Khi đó, chính thể hình nhỏ bé lại là một ưu thế, một món quà mà các cầu thủ nhận được. Ngay cả Chelsea có lối chơi đầy cơ bắp thì giờ đây cũng bắt đầu chú trọng tới những cầu thủ nhỏ con có kỹ thuật siêu hạng như Juan Mata hay bản hợp đồng vừa ký kết là Marko Marin.

Thành công của Barca dưới thời Guardiola đang tạo nguồn cảm hứng cho nhiều đồng nghiệp khác học hỏi. Juergen Klopp, Andre Villas-Boas và Brendan Rodgers có thể không phải là những môn đệ trực tiếp của Guardiola, nhưng triết lý bóng đá họ theo đuổi có ảnh hưởng đáng kể từ triết lý mà Guardiola đã gây dựng.

Câu hỏi giờ đây là liệu Pep có thể nhân rộng thành công tại CLB mà sắp tới ông sẽ dẫn dắt? Tương lai mới có câu trả lời, nhưng một điều chắc chắn là di sản mà Guardiola đã đem lại cho bóng đá thế giới trong 4 năm qua sẽ tồn tại lâu hơn bất kỳ danh hiệu này mà ông từng đoạt được.