Hiện tượng “Zeman City”

Bóng đá của Zeman trở lại

Zdenek Zeman - Ảnh Getty

Đang dẫn dắt Pescara ở Serie B và sở hữu dàn cầu thủ trẻ với những tài năng nổi bật, Zeman đã biến CLB này thành một bản sao của Foggia, đội bóng từng giúp ông nổi tiếng ở Serie A gần hai thập kỷ trước. Nhưng điều gì đã khiến Zeman trở thành một trong những huấn luyện viên được kính trọng nhất trong làng bóng đá Italia? Ông chuẩn bị tất cả mọi phương án trong các buổi tập, nhưng đến khi trận đấu diễn ra thì lại để cho các cầu thủ thoải mái phát huy trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo.

“Ở mọi ngóc ngách của thế giới, luôn có những đứa trẻ chơi bóng và thích thú với điều đó. Tiếc rằng, bây giờ bóng đá ngày càng trở thành một thứ công nghiệp và tính giải trí đã bớt đi nhiều”. Đấy là tuyên bố của vị huấn luyện viên người gốc Czech. Những lời ấy có giá trị không khác gì tuyên ngôn của ông đối với thế giới bóng đá. Người mà 13 năm trước từng mở đầu cho cuộc chiến chống doping khi nêu ra những nghi ngờ “về sự phát triển cơ bắp bất thường” của những cầu thủ Juventus luôn là một người như thế.

Zeman, kẻ thù của Moggi và những ông chủ làm bóng đá quá nóng của calcio, rất mơ mộng. Bóng đá của ông là tấn công, tấn công và tấn công. Foggia của ông mùa 1991-1992 đã từng là một hiện tượng lớn của calcio. Những CLB sau đó cũng được ông xây dựng trên ý tưởng tấn công có vẻ siêu thực đó. Sau những năm tháng đen tối - bị Lecce sa thải năm 2007 rồi lang bạt sang Serbia và tiếp tục bị đuổi việc - bây giờ ông đã trở lại Italia để làm cho đội bóng hạng B Pescara trở thành một tâm điểm về lối đá tấn công và tư tưởng fair-play.

Dường như tồn tại một khao khát mãnh liệt muốn đưa Pescara lên Serie A bằng lối đá và tư tưởng ấy để thế giới một lần nữa hiểu được con người và những suy nghĩ của Zeman. Dư luận ủng hộ ông, nhưng không phải ai trong thế giới bóng đá hiện tại cũng sẵn sàng chấp nhận, bởi thứ bóng đá của ông quá mạo hiểm. Nó dựa trên quan điểm luôn phải ghi nhiều hơn đối phương ít nhất một bàn thắng, trên sơ đồ 4-3-3 tấn công không biết mệt mỏi.

Tấn công tổng lực

Zdenek Zeman đang tập trung chăm bẵm những tài năng trẻ như Insigne ở Pescara - Ảnh Getty

Ở Pescara, cái gọi là “Zemanlandia” (mảnh đất, hay thế giới không tưởng, của Zeman) đã trở lại. Cùng với đó là những tuyên bố khiêu khích các thế lực nhà giàu và một thứ bóng đá đẹp, trong sạch. Pescara là một dạng Foggia mới, như những Rambaudi, Signori và Baiano đã làm bừng sáng Serie A cách đây 20 năm. Những Immobile, Pinsoglio và Insigne thể hiện sự tự do và phóng khoáng trong tấn công. Hai tiền đạo cánh của Pescara đóng vai trò quan trọng trong sơ đồ chiến thuật 4-3-3 ấy, là những mũi xuyên phá mãnh liệt. Các tiền vệ thu hồi và đưa bóng nhanh lên cho các tiền đạo, trong khi các hậu vệ cũng được phép tham gia hỗ trợ việc ghi bàn.

Tóm lại, một cỗ máy tấn công tổng lực, như Foggia mùa 1991-1992, như Lecce mùa 2004-2005. Nils Liedholm là người có công sinh ra sơ đồ phòng ngự khu vực, Arrigo Sacchi là người vận dụng nó một cách hoàn hảo, còn Zdenek Zeman là người phá vỡ tư duy phòng ngự truyền thống của calcio. Nhưng giờ thì Liedholm đã qua đời được 4 năm, Sacchi chỉ làm bình luận viên, còn mỗi Zeman tiếp tục trở thành tấm gương về bóng đá tấn công một cách hào nhoáng.

Ở Pescara, rất nhiều điều đã thay đổi. Zeman đem đến đội bóng này một tư duy khác với người tiền nhiệm Di Francesco: Các buổi tập luôn hướng đến yếu tố chiến thuật tấn công, các cầu thủ được yêu cầu di chuyển có bóng và không bóng với cường độ lớn, yếu tố thể lực và tốc độ được đặt lên hàng đầu. Những buổi tập cuối trước khi trận đấu diễn ra, các cầu thủ thực hiện các bài thiền để thanh thản đầu óc và giải tỏa mọi sức ép. Để rồi sau đó, Zeman bắt đầu nói về sự tự do thể hiện tính sáng tạo của các cá nhân trong một tập thể đòi hỏi tính cơ động và tinh thần tập thể cao.

Ở những đội bóng đã qua tay Zeman trước kia, sau Lecce - Salerno, Napoli, Istanbul và Avellino - không có những cầu thủ có thể đáp ứng được triết lí ấy, nhưng ở Pescara thì có. Người ta bảo rằng, Zeman dễ làm việc ở đây, vì đội bóng này từ nhiều năm nay đã kế thừa tư tưởng bóng đá tấn công và cống hiến (miễn là trụ hạng) của một bậc thầy bóng đá mơ tưởng khác, Giovanni Galeone, người đã từng dẫn dắt Pescara ở Serie A những năm 1980, khi trong đội hình có Dunga, Allegri và Sliskovic.

Khi chấp nhận lời mời của Pescara và vẫn ấp ủ hy vọng biến một đội bóng nào đó làm sống lại tinh thần Foggia của mình, Zeman vẫn chưa tin rằng tư tưởng bóng đá của ông sẽ được thành phố đã vắng Serie A từ năm 1993 này ủng hộ, vì nó quá mạo hiểm. Nhưng ngay từ đầu, chủ tịch De Cecco đã hoàn toàn thích thúc với những ý tưởng bóng đá của Zeman và trao cho ông vai trò của một “manager”, điều vẫn còn rất xa lạ trong bóng đá Italia.

Đào tạo cầu thủ trẻ

Zeman không chỉ là huấn luyện viên, mà còn chịu trách nhiệm toàn bộ khu vực kỹ thuật, định hướng phát triển và toàn quyền chuyển nhượng. Vị huấn luyện viên gốc Czech tiến hành một cuộc cách mạng thực sự để biến Pescara thành một trong những ứng viên sáng giá nhất trong việc leo lên Serie A: Một loạt cựu binh bị thải loại, chỉ có 5 nhân tố nòng cốt được giữ lại và đưa về một loạt cầu thủ trẻ, hầu hết đang là thành viên của đội U21 Italia như Insigne, Romagnoli, Pinsoglio và Immobile.

De Cecco và Giám đốc thể thao Delli Carri cũng nhất trí với cách Zeman chính sách chuyển nhượng hoàn toàn phù hợp với việc phát triển bóng đá trẻ: Pescara hoặc mua hoặc đồng ý để các CLB khác cho họ mượn các cầu thủ có tuổi đời từ 18 đến 21. Sự xuất hiện của Zeman do đó đem lại một sự đảm bảo lớn lao: Rất nhiều CLB Serie A sẵn sàng cho Pescara mượn các cầu thủ tài năng để người thầy nổi tiếng Zeman dạy dỗ.

Sau rất nhiều lời qua tiếng lại, rốt cục thì hòa bình giữa Zeman và Juventus cũng lập lại. Juventus đồng ý gửi hai tài năng đang nở rộ cho Pescara nuôi nấng: Tiền đạo Immobile và thủ môn Pinsoglio. Họ khác với trường hợp của Insigne (đồng sở hữu với Napoli, đã ghi 19 bàn cho Foggia mùa trước dưới tay Zeman), từng được Zeman dạy dỗ trong nhiều năm. Chính Insigne là linh hồn của lối chơi Pescara, người làm cho lối chơi ấy trở nên biến ảo, đẹp đẽ, cống hiến và rất khó lường.

Tấn công trở thành một lẽ sống và di chuyển không bóng với tốc độ cao là nền tảng của lối chơi ấy. Tấn công với số đông và số bàn thắng bàn thắng ghi được phải luôn hơn đối phương để đảm bảo thắng lợi. Thế nên cũng giống như những năm tháng của Foggia ở Serie A, ở Lecce nhiều năm trước và bây giờ là Pescara, các học trò của Zeman có thể chịu thủng lưới đến 3 bàn trong một ngày xấu trời, nhưng hoàn toàn có thể sút tung lưới đối phương 5 bàn. Bóng đá của Zeman là thế.

Ông bảo: “Khi đưa ra một dự án mới, điều quan trọng là cần có một đội bóng hoàn toàn mới trong tay. Tại Pescara chỉ có 3 cầu thủ mà tôi đem đến từ Foggia và đã hiểu rất rõ phương pháp của tôi. Với họ, tất cả đều đơn giản. Những người khác, nhất là đã từng chơi ở những hạng đấu cao hơn, ban đầu có thể gặp khó khăn. Điều quan trọng là họ phải luôn khiêm tốn và chịu học hỏi. Tấm gương lớn nhất tôi muốn đưa ra là Damiano Tommasi (hiện đang là Chủ tịch Nghiệp đoàn cầu thủ Italia). Không có kỹ thuật tốt nhất, nhưng với tôi, anh ấy đã tiến bộ liên tục và sau đó khoác áo đội tuyển Italia”.

Tommasi chính là ví dụ tiêu biểu của việc Zeman đã biến những cầu thủ có chất lượng trung bình thành những cầu thủ có chất lượng cao như thế nào. “Pescara là đội bóng có sự pha trộn giữa những cầu thủ U21 và các cựu binh, với khao khát tiến bộ. Họ liên tục học hỏi và truyền kinh nghiệm cho nhau. Tôi không thích những cầu thủ phí hoài quá nhiều thời gian với máy tính. Tôi không thể cấm họ dùng Facebook, nhưng tôi có quyền nhắc họ rằng, dành quá nhiều thời gian với nó cũng không tốt đẹp gì. Đấy là một thế giới khép kín. Hãy tiếp cận cuộc sống thật, với những con người thật. Sân cỏ và sự chờ đợi chiến thắng của khán giả chính là cuộc sống thật ấy”.