Góc chiến thuật: Tiki-taka cũng phải biết phản công chớp nhoáng?

Thế giới bóng đá những năm qua chứng kiến sự thống trị gần như tuyệt đối của người Tây Ban Nha với lối chơi tiki-taka siêu việt. Thậm chí nhiều ý kiến cho rằng, chiến thắng của “Cỗ xe tăng” Đức ở World cup vừa qua cũng mang đậm dấu ấn tiki-taka khi nòng cốt trong đội hình và lối chơi của Die Mannschaft đều mang màu sắc của “Hùm xám” xứ Bavaria Bayern Munich. Năm 2008, sau khi đội tuyển đến từ xứ sở đấu bò dưới sự chỉ huy của “Nhà hiền triết” Luis Aragones đã lên ngôi một cách thuyết phục ở Euro trên đất Áo và Thụy Sĩ, tiki-taka mới được thế giới biết đến một cách rộng rãi. Không dừng lại ở đó, Barcelona dưới bàn tay của Pep Guardiola đã hoàn thiện tiki-taka, giúp “Gã khổng lồ” xứ Catalan gặt hái vô vàn danh hiệu cao quý, đỉnh cao là cú ăn sáu vĩ đại ở mùa giải 2008 – 2009 đồng thời gián tiếp giúp La Roja chinh phục nốt World cup 2010 và Euro 2012.

Tiki-taka là lối chơi sử dụng các đường chuyền ngắn nhằm nâng cao tỉ lệ kiểm soát bóng, là lối tấn công phối hợp nhóm và phòng ngự khu vực đạt độ ăn ý cao. Bóng được chuyền sệt và liên tục từ cầu thủ này sang cầu thủ khác. Các cầu thủ không có bóng phải linh động di chuyển để đón bóng. Nhưng vì chỉ tăng tốc và di chuyển trong phạm vi ngắn nên cầu thủ mất sức không nhiều; ngược lại, đối phương nếu không thích nghi sẽ bị mất sức do đeo bám và dễ bị rối loạn đội hình. Đây là lối chơi có phần “trịch thượng” khi buộc đối thủ phải chơi bóng theo cách của mình, thậm chí là “không có bóng để chơi”. Để vận hành lối chơi ấy đòi hỏi các cầu thủ phải có nền tảng kỹ thuật vô cùng khéo léo, di chuyển liên tục và đặc biệt phải hiểu nhau đến từng “chân tơ, kẽ tóc”. Điều đó đã được Barcelona chứng minh với lứa cầu thủ được đào tạo từ các tuyến trẻ của La Masia, tiêu biểu là Lionel Messi, Xavi, Iniesta. Sự xuất sắc của bộ ba hảo thủ nói trên đã giúp Barcelona thống trị thế giới bóng đá nhiều năm liền.

Tuy nhiên, “vỏ quýt dày có móng tay nhọn”. Qua thời gian, các đối thủ bắt đầu nghiên cứu và tìm cách khắc chế tiki-taka. Đáp án hữu hiệu nhất là phòng ngự nhiều tầng, nhiều lớp kết hợp với phản công ở tốc độ cao. Đây thực sự là khắc tinh của tiki-taka và Barcelona bởi khi tấn công, toàn bộ đội hình của Barca đều tham gia vào pha bóng và liên tục áp sát; chỉ cần đối phương giành lại bóng, thực hiện một pha chuyền dài vượt tuyến để các cầu thủ tấn công sử dụng tốc độ bức phá, lập tức khung thành của Barca sẽ bị đe dọa. “Gã khổng lồ” xứ Catalan đã không ít lần nếm trái đắng khi đối đầu với Real Madrid của Mourinho và Ronaldo. Ngoài ra, chúng ta vẫn còn nhớ những thất bại bẽ mặt của Barca với tổng tỷ số 0-7 trước Bayern ở bán kết Champions League mùa giải 2012-2013.

Để cải tiến tiki-taka, tại sao Barca không dùng sở đoản của mình để làm phong phú thêm lối chơi? Trong những năm qua, ưu điểm mà có lẽ cũng là nhược điểm của tiki-taka là tấn công quá theo bài mà thiếu sự đột biến trong các pha phản công. Đó là điều kiện để đối phương tổ chức đội hình phòng ngự khắc chế tiki-taka. Trong đội hình Barca có rất nhiều chân chuyền siêu hạng. Khi tổ chức phản công, thay vì phối hợp nhóm, chỉ cần một đường dài vượt tuyến để các cầu thủ tấn công như Messi, Neymar, Suarez tăng tốc hoặc mở ra biên để hai hậu vệ cánh Jordi Alba, Daniel Alves mở tốc độ, cơ hội sẽ đến rất nhiều và khả năng sát thương cũng được nâng lên gấp bội.

Mùa giải mới sắp bắt đầu, Luis Enrique đã đến Nou camp thay Tata Martino sau một mùa giải bết bát của Barca. Nhiệm vụ của chiến lược gia trẻ tuổi này không chỉ giúp Barca chinh phục đỉnh cao mà còn nâng tầm tiki-taka lên một trình độ mới, bởi Barca không thể từ bỏ tiki-taka để chuyển sang phong cách thi đấu khác. Đây là bài toán không hề dễ dàng nhưng có lẽ chiến thuật phản công chớp nhoáng là một ý tưởng không tồi để Enrique và Barca làm phong phú thêm lối chơi của mình và gặt hái thành công trong mùa giải mới.

(Bạn đọc Trần Hải Đoàn)