Tiki-taka: Một nhánh sông - hai dòng chảy

Cruyff: Người khai phá – Guardiola: Kẻ nâng tầm Tiki-taka. Ảnh: Internet.

1. Tiki-taka là vũ khí của kẻ yếu!

Tên gọi của nhánh sông ấy là Tiki-taka, thể hiện cách chuyền bóng liên tục, đều đặn, không ngưng nghỉ, tương tự như tiếng Tíc tắc của nhịp đập đồng hồ, nhưng có lẽ thay vì mang tên Tíc tắc, kiểu chơi ấy nên được gọi là bóng đá ZIG-ZAG thì sẽ diễn đạt được bản chất của nó chính xác hơn nhiều. Quả bóng thay vì đi thẳng đến mục tiêu, lại được chuyền lên theo hình chữ CHI (chữ Z), nói nôm na là BẬT TƯỜNG cho nhau để vượt qua các chướng ngại vật to đùng trước mặt.

Đó chính là thứ vũ khí quan trọng của NHỮNG KẺ YẾU. Thử tưởng tượng, bạn, với sức mạnh và chiều cao “tương đối”, làm cách nào để có thể vượt qua được những ông hộ pháp, thân xác to như những tòa tháp 2m, tốc độ nhanh và sức lực mạnh? Chỉ có 2 cách, một là rê dắt, dùng động tác giả, lừa qua đối phương, điều này đòi hỏi kỹ thuật khéo léo, đầu óc tinh tế, không phải ai cũng làm được. Hai là, mượn sự trợ giúp của đồng đội, bật tường zig-zag với nhau, để dễ dàng vượt qua những tòa tháp ấy.

Tại Việt Nam ta, bóng đá zig-zag này cũng đã có từ rất lâu đời. Không phải tự nhiên mà các đội bóng Hải Quan, Cảng Sài Gòn, dù đã bị khai tử, thay họ đổi tên đã lâu, nhưng vẫn được người hâm mộ yêu mến và nhớ mãi. Những cú phối hợp của MINH NHÍ và Trần Minh Chiến (Hải Quan), Lư Đình Tuấn với Đặng Trần Chỉnh (Cảng Sài Gòn). “Nhung-Vinh-Quang-Thuận-Ngôn” thời Đội tuyển Nam VN đoạt cúp Merdeka ở Mã Lai. Nhiều đội mạnh hồi đó như HƯƠNG CẢNG (HongKong), ĐẠI HÀN (Hàn Quốc), ẤN ĐỘ, DO THÁI (ISRAEL), BA TƯ (IRAN) khi sang VN cũng nhiều lần phải ê càng vì lối đá zig-zag độc đáo ấy. Nói chung, thành tựu họ để lại mãi mãi trong lòng người có thể tóm gọn bằng những chữ TUYỆT ĐẸP và HÀO HÙNG!

Do đó, chơi Tiki-taka, bóng đá Zig-Zag, tất nhiên không có gì là xấu. Đó là sự khôn ngoan, tinh tế, khéo léo, biết người biết ta, biết thích nghi, là phương pháp ứng xử của kẻ yếu chống lại kẻ to, khỏe, nhanh, mạnh hơn mình. Khi Barcelona thua trận, nhiều người, có lẽ xuất phát từ tình cảm yêu ghét riêng tư, đã vội vã kết luận TIKI-TAKA đã thoái trào, đã bị phá giải, thậm chí đã bị tiêu diệt. Nhưng không phải thế, Barcelona, đại diện ưu tú của lối đá ấy, do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan xuất hiện cùng lúc, có thể ĐÃ THUA, nhưng ở trên thế gian này, khi nào còn những KẺ YẾU muốn chiến thắng kẻ mạnh hơn, thì lối đá ấy sẽ mãi mãi còn tồn tại vậy.

2. Nhánh sông chảy xiết: Lối chơi của trường thương, đại kích

Đến thời Guardiola cầm quân Barcelona, thay thế Frank Rijkaard, sau khi HLV xuất sắc này trải qua 2 mùa bóng thất bại, Guardiola đã nâng tầm Tiki-taka lên thành một trường phái độc lập với những tuyệt chiêu như:

- Pressing vũ bão trong chốc lát, giành lại bóng ngay khi vừa mất bóng, ở bất cứ nơi đâu, trên phần sân nhà hoặc sân đối phương. Và tiền đạo (dù là Lionel Messi) cũng phải là những hậu vệ đầu tiên!

- Luân chuyển bóng zig-zag cho nhau trong phạm vi hẹp và trung bình để giữ bóng, làm chủ quả bóng. Một khi đối thủ không có bóng, sẽ kg thể tấn công được.

- Tấn công bằng cách lên bóng tổng lực, toàn đội dồn qua sân đối phương tạo áp lực khủng khiếp, và dứt điểm ghi bàn thắng bằng những cú đột phá ác liệt, hoặc những đường chuyền xẻ nách, chọc khe thông minh cực hiểm, cho các sát thủ tàn phá cầu môn đối phương.

Thời Guardiola, Barcelona thường xuên chơi với 3 hậu vệ trong những đội hình khủng khiếp 3-4-3 hoặc dữ dội hơn là 3-3-4. Dù đội hình ra sân mang danh là 4-3-3, nhưng hầu như hậu vệ phải Dani Alves luôn chơi tiền vệ hoặc tiền đạo phải cả. 3 hậu vệ còn lại Pique-Puyol-Abidal thời đỉnh cao, luôn xoay qua xoay lại theo hướng bóng lên của đối phương, một người ra biên, 2 người còn lại làm trung vệ.

Đó là cách chơi vũ bão của những kỵ sĩ chiến binh thời Trung cổ với sức cơ động cao của chiến mã, và trường thương, đại kích sắc, dài, bén ngót trong tay. Họ tiến lên như giông như gió, càn lướt như mưa sa, bão táp, nói nôm na là “ghìm đầu đối thủ xuống đất mà đánh”. Hiệu quả thì cao thật, 14 danh hiệu lớn nhỏ trong 4 năm nói lên tất cả. Trong đó, trận thắng oanh liệt nhất có lẽ là trận thắng SANTOS của Neymar 4-0 ở cúp Liên lục địa năm 2011 vậy.

Tuy vậy, cách chơi này dữ dội quá, phũ phàng quá, đã tạo ra cho Guardiola và Barcelona vô khối kẻ thù. Thử tưởng tượng một người “đặc biệt”, với cá tính kiêu ngạo, tiếng tăm lẫy lừng như Jose Mourinho, khi bị giã cho trận thua 0-5 sẽ cay đắng biết chừng nào, sân hận biết chừng nào?

Sở hữu bóng đến 70%, 80% không cho các đối thủ khác có bóng để chơi, dồn ép họ về sân nhà, có khác gì ép họ phải chơi thế trận THIẾT BỐI tử thủ. Để giành lại bóng, nếu họ buộc phải chơi xấu, phạm lỗi liên tục, thậm chí chơi bạo lực, chính là Barcelona đả ÉP họ phải chơi như thế vậy. Rõ ràng là KHÔNG KHÔN NGOAN chút nào cả!

Del Bosque : Người khơi dòng chảy thứ nhì cho Tiki-taka. Ảnh: Internet.

3. Nhánh sông hiền hòa, dòng chảy lờ lững

Tại đội tuyển Tây Ban Nha, Vicente del Bosque, khi tiếp quản các cầu thủ xuất sắc của Barcelona và Real Madrid, tăng cường thêm vài nhân tố từ các đội bóng khác, đã thi triển lối chơi TIKI-TAKA theo một hình thức khác hẳn. Một dòng chảy lặng lẽ và ôn hòa hơn thế nhiều.

Thế trận phòng thủ của Del Bosque luôn gồm có 6 người: 4 hậu vệ (Arbeloa-Pique-Ramos-Alba) và 2 tiền vệ thủ (Alonso-Busquets), bảo đảm chắc chắn không bị thủng lưới trước đã. Tiền vệ công là Xavi. 3 cầu thủ tiền đạo được ưa thích nhất của ông, khi phải đối đầu với các đội mạnh như Ý, Đức, Bồ Đào Nha, là David Silva-Fabregas-Iniesta thực chất đều là các tiền vệ. Do đó, khi bị chèn ép, cả 3 “tiền đạo” này đều co về trung tuyến tiếp sức cho Xavi, bảo đảm ưu thế về người nơi giữa sân, kiểm soát chặt chẽ thế trận.

Khi tấn công hoặc phản công, TBN trông chờ vào những đường tỉa bóng siêu tuyệt của một trong các tiền vệ này, hoặc những cú liên kết bật tường đột phá của 2 người trong số họ. Cầu thủ dứt điểm ghi bàn thắng có thể là bất cứ ai, biết âm thầm lặng lẽ nhưng luôn dũng mãnh chớp thời cơ băng lên (hậu vệ như Alba, tiền vệ thủ như Alonso, tiền vệ công như Iniesta, Silva, trung phong ảo như Fabregas đều có cơ hội ghi bàn tuyệt đẹp chẳng khác gì những tiền đạo thứ thiệt).

Giảm bớt việc sở hữu bóng, nhường sân cho đối phương chơi, cũng đồng thời giảm bớt ức chế, phạm lỗi, bạo lực của đối phương, TBN ít bị chấn thương hơn. Còn việc dụ khị cho đối thủ xông lên, cũng làm tăng đáng kể cơ hội đột phá, ghi bàn cho đội nhà, dễ dàng hơn nhiều so với việc phải nhắm mắt đâm đầu vào những tấm vách đá của Thiết Bối trận tử thủ.

Có thể nói cách chơi Tiki-taka của Vicente Del Bosque là cách chơi của một giải lụa mềm, tha thướt, phất phơ, không có gì là vũ bão, dữ dội. Nhưng hiệu quả của giải lụa xiết vào yết hầu đối phương, quấn chặt, làm đối phương phải giãy giụa vì nghẹt thở đã có hiệu quả rõ rệt. Đội bóng của Del Bosque thường chỉ thắng 1-0, 2-1, nhưng đã 2 lần vô địch tại World Cup 2010 và Euro 2012! Nhánh sông hiền hòa, dòng chảy lặng lẽ đã chỉ ra một thực tế là ít tốn hao công sức hơn, nhưng hiệu quả chẳng kém gì, nếu không muốn nói là HƠN HẲN cách chơi mà dòng sông chảy xiết đã mang lại!

Trong một bài khác, chúng ta sẽ xem xem liệu TITO VILANOVA và những người kế tục ông sẽ dẫn dắt Barcelona đi theo dòng chảy nào trong số 2 dòng chảy nêu trên, hoặc họ sẽ khơi dòng nên dòng chảy thứ ba theo phép biện chứng duy vật: PHÁ-LẬP-THÀNH!

(Bạn đọc: Đông Hưng)