Tiki-taka: Mặt trái của sự độc tôn

Sự thống trị mong manh

Thật ra thì thất bại của Tây Ban Nha trước Brasil chỉ là tập hai của thất bại mà Barca phải nhận trước Bayern. Hai đội đã thắng trong hai cặp đấu này không có lối chơi giống nhau, nhưng họ có những điểm chung: chủ động vô hiệu hóa tiki-taka và chủ động tấn công theo cách của riêng mình. Cũng cần định dạng lại tikitaka để không lầm tưởng về sự hoàn hảo của nó, nó chỉ giải quyết bài toán kiểm soát nhiều bóng, chứ không khiến đội bóng trở nên mạnh hơn tất cả. Barca hay Tây Ban Nha có được thành công mấu chốt là vì họ có quá nhiều các ngôi sao gây đột biến.

Nhìn lại thì dễ dàng nhận thấy Tây Ban Nha không thiếu những thất bại, những cú ngã, những trận cầu thiếu thuyết phục, những chiến thắng chật vật trên con đường chinh phục, bất kể họ luôn cầm 60, 70% bóng và có dàn hảo thủ ít đội tuyển nào bì kịp. EURO gần nhất, phải nhờ đến loạt luân lưu để tập thể xuất sắc nhất do FIFA bầu chọn ấy vượt qua một Bồ Đào Nha có mỗi Ronaldo thuộc hàng top, có lẽ không cần phân tích gì thêm nữa.

Tiki-taka đang dần bị "bắt bài". Ảnh: Internet.

Barca với đội hình đắt nhất nhì thế giới cũng chỉ lên ngôi được hai lần ở Champions League từ năm 2009, trong đó một lần nhờ những sai sót của trọng tài, so với Bayern hay M.U- những đội vào chung kết ba lần và vô địch một lần mà không cần tikitaka nào cả, thì có thể thấy từ “thống trị” dành cho Barca nghe hơi to tát.

Vai trò của tiki-taka dường như đã được nâng cao quá mức. Một đội sở hữu ba người liên tục có mặt ở top 3 QBV như Barca, liên tục tạo bom tấn trên thị trường chuyển nhượng, và mới năm vừa qua còn kéo tới nửa đội lên bục nhận giải của FIFA, thì chỉ một chiếc cup thuyết phục không điều tiếng ở Champions League là khá ít ỏi và không phải quá đặc biệt. Đội bóng ấy càng không thể thua Bayern tới 0-7 và không thắng nổi Real trận nào suốt mùa giải. Vậy mới thấy sự vinh danh nhiều lúc thật phù phiếm, người ta có thể thấy Messi đá hay, thấy tiki-taka ban bật đẹp, nhưng nên nhìn vào sự thật là với lực lượng trong mơ như thế, thành tích của Barca đáng lẽ phải tốt hơn nhiều. Tỷ số quyết định bởi bàn thắng, khong phải bởi cầm bóng bao nhiêu phần trăm.

Công không được, thủ không xong

Thứ người Ý còn thiếu để đánh bại Tây Ban Nha nằm ở hai vấn đề: tiền đạo đẳng cấp và sức bền thể lực. Người Đức và người Brazil giải quyết được điều đó. Lối chơi áp sát từ khá xa cầu môn quyết liệt nhưng thông minh, vừa chân của cả Bayern lẫn Brazil đã khắc chế hoàn hảo những pha phối hợp nhỏ quen thuộc của tiki-taka. Với sự sung mãn, lăn xả của mình, những hậu vệ Brazil đã dập tắt từ trứng nước mọi nỗ lực đơn lẻ của những Iniesta, Navas, trong bối cảnh lối đá của Tây Ban Nha nhiều lúc trở nên vội vàng, cố gắng làm mọi thứ đơn giản, tự đánh mất phong cách tiki-taka quen thuộc.

Tranh chấp kém, phải dựa vào những đường chuyền để tránh va chạm tay đôi đã quen, các cầu thủ Tây Ban Nha tỏ ra lép vế, yếu ớt, bất lực khi không thể chủ động bắt đối phương đuổi theo mình nữa. Ngược lại, mỗi khi mất bóng, chính họ mới phải mải miết đuổi theo những bước chạy tốc độ, những pha lên bóng ngẫu hứng, hợp lý, gọn ghẽ của đối phương. Ai cũng thấy hàng phòng ngự ở phía sau tiki-taka mong manh thế nào khi gặp những cơn sóng dữ, từ Real đến Bayern, rồi đến Brazil, vẫn có những trung vệ, hậu vệ, thủ môn hàng hiệu, nhưng tất cả quá mờ nhạt trước những hàng công cự phách. Đó cũng là mặt trái của việc chỉ tập trung bấu víu vào khả năng cầm bóng mà để thui chột những phương án khác, mặt trận khác trong một cuộc đấu bóng đá.

Bóng đá Tây Ban Nha vẫn tiếp tục sản sinh những nhân tài, nhưng một lứa cầu thủ tài năng thay thế những Xavi, Iniesta, Villa, Puyol cùng một lúc thì quá khó. Đã đến lúc đối diện với thực tế rằng quá khứ vinh quang của ba danh hiệu lớn liên tiếp đã ở sau lưng, lối đá đình đám tikitaka cũng đang bộc lộ những hạn chế, yếu điểm đã lộ ra. Về cốt lõi, đội bóng cần những nhạc trưởng khống chế thế trận, cần những nhà ảo thuật với bóng, cần những đường chọc khe chết chóc, những cú sút chất lượng, đại loại thế, chứ điều quan trọng nhất không phải là cố duy trì bằng được việc chơi bóng ma giỏi để quảng bá cho lối đá có cái tên bắt tai kia.

Thế độc tôn nhất thời mà Tây Ban Nha tạo ra cùng lứa cầu thủ tuyệt hảo đã dần lung lay. Những mỹ từ, những sự ca tụng đã có thể tạm dừng để hướng về những điều mới. Có thể tiki-taka sẽ được hoàn thiện thêm với việc tăng cường chất thép, hoặc nó sẽ được giản lược hóa để hướng về hiệu quả, dù thế nào thì người Tây Ban Nha vẫn có lợi thế lớn trong tay khi công tác đào tạo tài năng của họ vẫn cực kỳ khả quan. Ai, cái gì cũng có thời, tiki-taka cũng thế, và giả dụ Tây Ban Nha có vô địch WC 2014 bằng một lối chơi khác thì cũng chẳng có gì kỳ lạ.