4 hệ thống chiến thuật trứ danh trong bóng đá: Thuỷ hoả xung khắc

Bóng đá tổng lực thách thức Catenaccio

Những năm cuối thập niên 1960, HLV trứ danh người Hà Lan Rinus Michels đã sáng tạo ra lối đá mà ở đó khi tấn công cả đội cùng tấn công (kể cả hậu vệ), lúc cần phòng ngự thì cả tiền đạo cũng phải tham gia phòng ngự. Đó là bóng đá tổng lực. Chính nhờ cách chơi này mà những Ajax Amsterdam, Barcelona hay tuyển Hà Lan sau này gặt hái nhiều thành công vang dội với đỉnh cao là chức vô địch Euro 1988. Cũng nhờ bóng đá tổng lực mà Cơn lốc màu da cam được bao thế hệ yêu mến và nhiều đội bóng học theo.

Nếu bóng đá tổng lực là đỉnh cao của tấn công thì Catenaccio là nghệ thuật phòng ngự đỉnh cao của người Italia. Đáng nói Catenaccio ra đời cũng vào những năm 1960 bởi HLV Inter Milan Helenio Herrera. Trong tiếng Italia thì Catenaccio có nghĩa là “cái then cửa” để nói lên rằng lối chơi này “khó chịu” và “an toàn” đến mức nào. Dù không mang lại sự hứng khởi như các kiểu chiến thuật bóng đá tấn công nhưng nghệ thuật phòng ngự Catenaccio vẫn mang lại nhiều thành công cho các đội bóng Italia suốt những năm qua. Cho đến bây giờ, Catenaccio vẫn là đặc sản của bóng đá Ý với việc sản sinh ra những hậu vệ trứ danh.

Rõ ràng khi lối chơi tổng lực đọ sức cùng kiểu “đổ bê tông” Catenaccio xứng đáng là cuộc so tài giữa cái khiên chắc chắn và mũi giáo sắc nhọn, bên nào hơn là điều rất khó đoán.

Gegen-pressing là khắc tinh của Tiki-taka

Trong triết lý bóng đá của HLV Pep Guardiola, việc giữ bóng có yếu tố quyết định sự thành bại đội bóng. Một khi đối phương không kiểm soát được bóng thì họ sẽ càng có ít cơ hội gây sức ép và giành phần thắng. Từ đó mà Tiki-taka ra đời. Dù có nhiều ý kiến cho rằng Tiki-taka không hẳn là do Pep Guardiola sáng tạo nên (manh nha từ thời HLV Luis Aragones tuyển Tây Ban Nha vô địch Euro 2008 và Barcelona thời Frank Rijkaard) nhưng có một điều không thể phủ nhận rằng chính Pep Guardiola đã đưa lối chơi này lên một tầm cao nhất định với những danh hiệu đạt được trong giai đoạn hoàng kim của Barcelona 2009-2011.

Tuy nhiên, nếu cầu thủ chơi Tiki-taka mà bị mất bóng và gặp phải một đội bóng phản công cực hay với tốc độ siêu nhanh cùng sự tham gia của gần như toàn bộ đội bóng thì liệu bên nào sẽ thắng? Và lối chơi dường như được tạo ra để khắc chế Tiki-taka chính là Gegen-pressing. Không đặt nặng chuyện kiểm soát bóng nhưng Gegen-pressing chú trọng tốc độ đoạt lại bóng sau khi bị mất và khả năng phản công chớp nhoáng. Đó là cách chơi mà các đội bóng của Jurgen Klopp luôn vận hành và tạo nên thương hiệu của mình. Và thực tế cho thấy Gegen-pressing của Liverpool – Klopp đã không ít lần khiến Tiki-taka của Man City - Pep Guardiola phải ôm hận.

Kết

Tuy những bàn thắng thường mang lại những điều hứng khởi cho người xem nhưng không vì vậy mà bỏ qua những tinh tuý khác trong bóng đá. Và một khi việc kiểm soát bóng, phòng ngự hay đoạt bóng,… dần trở thành một nghệ thuật và góp phần làm cho trận đấu hay hơn, kịch tính hơn thì tất cả đều đáng được trân trọng. Nếu như bóng đá tổng lực hay Catenaccio đã đi vào lịch sử hơn nửa thế kỷ qua thì giờ đây Tiki-taka, Gegen-pressing đang góp phần làm cho môn thể thao vua thêm nhiều màu sắc và cảm xúc hơn.

(Bạn đọc: Cát Tường)