Khởi nghiệp ở tuổi 29, chỉ sau một năm tích lũy kinh nghiệm, nhà cầm quân này đã giành được chức vô địch giải miền Nam cùng Northampton Town. Sau này, ông Chapman còn gặt hái được vô số vinh quang cùng Huddersfield Town và đặc biệt là Arsenal. Tại Arsenal, năm 1925, tức năm 45 tuổi, sau sự ra đời của luật việt vị, HLV này đã biến đổi sơ đồ 2-3-5 thịnh hành khi đó trở thành 3-4-3 (sơ đồ WM). Sơ đồ này sau đấy đã được lan rộng ra khắp châu Âu và phải hơn 25 năm sau, mới bị khuất phục bởi biến thể WW (2-3-2-3) của người Hungary.
 |
| Ở tuổi 36, HLV Lobanovskyi đã là nhà vô địch của Liên Xô lẫn châu Âu với thứ bóng đá khoa học bậc nhất thời bấy giờ - Ảnh Getty |
Một HLV người Anh khác cũng thành danh từ rất sớm là Jack Reynolds. Bắt đầu sự nghiệp HLV ở tuổi 31 tại St. Gallen (Thụy Sỹ) và ba năm sau, chuyển tới Ajax Amsterdam. Tại đây, nhà cầm quân này đã giành tới 8 chức vô địch Hà Lan và quan trọng hơn, đặt nền móng cho bóng đá tổng lực, sau này được phát triển tiếp bởi cậu học trò Rinus Michels. Ông Menno Pot, một “nhà Ajax học”, cho biết: “Jack Reynolds là người đã sáng tạo và giới thiệu mọi thứ cho Ajax”. Ngay từ thời bóng đá còn ở thưở hồng hoang, ông Reynolds đã giới thiệu những kỹ thuật chuyên nghiệp, điều hiếm thấy tại Anh, nơi bóng đá đồng nghĩa với sức mạnh. Năm 1957, HLV này còn không ngần ngại “ném đá” quê hương: “Hầu hết cầu thủ Anh tới đây đều khiến tôi thất vọng”.
Nhà cầm quân huyền thoại Valeriy Lobanovskyi cũng là một trong những gương mặt tuổi trẻ tài cao. Năm 30 tuổi, ông Lobanovskyi đã trở thành HLV của Dnipro Dnipropetrovsk và bốn năm sau, mở ra một thời kỳ hoàng kim cho Dynamo Kiev với tám chức vô địch Quốc gia và hai cúp C2. HLV này cũng nổi tiếng với việc kết hợp khoa học và công nghệ để tạo nên một đội bóng bách chiến bách thắng. Khi mới chỉ hơn 30 tuổi, ông Lobanovskyi đã biết ghi chép, tập trung phân tích về thói quen chơi bóng của từng cầu thủ. Cũng với mục đích phát huy tối đa khả năng của các học trò, HLV này đã nghiên cứu chuyên sâu về tâm lý hay chế độ ăn uống. Cách làm của ông Lobanovskyi là tiền đề cho sự phát triển của khoa học bóng đá hiện đại sau này.
Rất nhiều HLV thuộc diện “gừng càng già càng cay” nhưng thực tế cũng cho thấy, nhiều nhà cầm quân đã gặt hái được vô số vinh quang, xây dựng nên cả những trường phái bóng đá, là nền móng cho sự phát triển của tương lai, khi tuổi đời chưa đến tuổi “cổ lai hy”, thậm chí còn rất trẻ. Thế mới biết trong bóng đá thành công không có tuổi, nó chỉ đến với những người biết nỗ lực và sáng tạo trước thời đại mà thôi.
