Tuyển Việt Nam dưới triều đại Miura: Khi bóng đá là hiện thực

Vào thời điểm ấy, Miura chưa phải là cái tên được biết đến nhiều ở một đất nước được cho là rất yêu bóng đá như Việt Nam, thâm chí ông cũng không phải là tên tuổi quá nổi bật ở tại quê nhà mình. Những thông tin đến với khán giả Việt Nam hầu như nhỏ giọt về người đàn ông 51 tuổi này, và nó chủ yếu đến từ giới truyền thông, những người chắc cũng rất khó khăn mới tìm được những thông tin ấy.

Hành trang mà Toshiya Miura mang đến với Việt Nam rất hạn chế, chỉ bao gồm thành tích dẫn dắt những CLB tầm trung ở Nhật Bản, có khoảng 100 trận đấu ở giải đấu cấp CLB cao nhất Nhật Bản và chẳng còn gì nữa cả. Nhưng trái ngược hẳn với bảng lý lịch còn tương đối nghèo nàn của mình, cho đến nay điều mà Miura thể hiện cho người hâm mộ bóng đá đất nước hình chữ S biết được, đó chính là phong cách làm việc chuyên nghiệp nghiêm túc, nhiệt huyết, và đặc biệt là một thứ bóng đá hết sức hiện thực.

Bắt đầu từ phong cách làm việc thẳng thắn, nghiêm túc

Ngay từ những ngày đầu tiếp xúc và làm việc với nền bóng đá Việt Nam, hẳn Miura cũng đã khá bất ngờ khi lần đầu tiếp cận với trình độ bóng đá ở vùng trũng Đông Nam Á. Và khi đã được giao nắm đội tuyển Việt Nam, lần đầu tiên bước ra sân tập cùng các cầu thủ, Miura cũng không ít lần phàn nàn về cách làm việc còn thiếu nghiêm túc của đa phần các cầu thủ Việt.

Không thiếu nghiêm túc sao được khi bóng đá Việt Nam mãi mà chẳng thể bước ra khỏi ao làng khu vực. Suốt 20 kể từ khi hội nhập trở lại với bóng đá khu vực, đội tuyển quốc gia của chúng ta quanh đi quẫn lại vẫn chỉ là những chỉ tiêu làng nhàn như vào đến bán kết giải bóng đá khu vực, một giải đấu mà chỉ được đánh giá là giải đấu hạng 3, và các CLB ở Châu Âu không nhất thiết phải trả người cho đội tuyển quốc gia tham dự những giải đấu kém chất lượng như vậy.

Mặc dù đôi khi bóng đá Việt Nam cũng làm nên những trận đấu kinh động được đến làng túc cầu thế giới như lứa Văn Quyến đánh bại Olympic Hàn Quốc, hay U19 VN đánh bại U19 Australia… tuy nhiên đó chỉ là những chiến thắng mang tính chất thời điểm, và nó chỉ là những tia sáng le lói trong bức tranh toàn cảnh luôn đượm màu u buồn bởi tiêu cực và bạo lực sân cỏ của bóng đá Việt Nam.

Nhưng sau một thời gian bắt tay vào công việc, điều mà HLV Miura thể hiện lại không phải chỉ là những lời phàn nàn xuông miệng, như những gì mà một HLV đến từ nền bóng đá hàng đầu vẫn hay chỉ trích về những nền bóng đá kém phát triển hơn. Vốn không phải là một con người hay bày tỏ quan điểm, HLV Miura luôn không ngần ngại chỉ trích những vấn đề mà ông cho là đúng đắn và luôn biết cách thể hiện sự thẳn thắn, nghiêm túc của mình trong công việc, chứ không phải chỉ nói xuông cho sướng miệng.

Điều đó đã thể hiện phần nào qua cái cách mà ông truyền đạt cho học trò về tinh thần trách nhiệm khi thi đấu. Đội tuyển Việt Nam luôn bước vào trận đấu với tinh thần nghiêm túc với công việc, trách nhiệm với quốc gia, họ máu chiến ngay cả ở những trận cầu giao hữu và trong các buổi tập. Rất nhiều cầu thủ đã chấn thương khi lên tuyển, nhưng đối với họ, đó là một vinh dự, và họ biết rằng thành quả sẽ đến nếu họ thật sự cố gắng.

Trái ngược hẳn với những gì mà người ta biết về một đội tuyển thất thường trước đây, có thể thắng hoành tráng trước một đội bóng mạnh, và thua một cách khó hiểu trước những đối thủ đến từ nền bóng đá nhược tiểu hơn. Vấn đề có lẽ nằm ở nhận thức của các cầu thủ, và HLV Miura xem ra đã bước đầu bắt đúng căn bệnh bấy lâu nay luôn là nỗi đau âm ĩ hoành hành trong các cấp độ đội tuyển quốc gia.

Miura mang đến một triết lý chơi bóng mới

Một người đàn ông có gương mặt thư sinh và đôi mắt pha chút nét trầm tư, thật khó để nhận xét đúng về con người của Miura nếu chỉ nhìn vào phong thái bên ngoài của ông. Người Việt chúng ta thường có câu “đừng xem mặt mà bắt hình dong”, trong trường hợp này, nó đúng với một người như Miura. Một HLV đến từ nền bóng đá giàu chất kỹ thuật như Nhật Bản, và chẳng có vẻ gì là một người trưởng thành từ các hoạt động liên quan đến bóng đá, vốn luôn mang đến nhiều yếu tố vất vả.

Làm bất ngờ biết bao người có thói quen nhìn tướng đoán người, Miura mang đến cho bóng đá Việt Nam phong cách thi đấu dồi dào thể lực và một thứ bóng đá hết sức thực dụng. Có thể nói bóng đá luôn là thứ mang đến cho con người ta nguồn cảm hứng bất tân với những cung bậc cảm xúc khác nhau. Người ta sẽ thường chỉ dùng những mỹ từ để ca ngợi thứ bóng đá mà người ta cho là đẹp mắt, nhưng Miura lại là một trong số ít những trường hợp cá biệt.

Cũng mang đến những cảm xúc thăng hoa trong từng trận đấu, cũng mang đến những đường bóng lả lướt từ những mảng miếng chiến thuật được tập luyện nhuần nhuyễn, nhưng vấn đề cốt lõi nằm ở nhận thức và tư duy chơi bóng, thứ luôn được Miura xác định từ đầu và thấm nhuần trong lối đá của các học trò.

Những đời HLV trước luôn xác định bóng đá Việt Nam phải chơi theo phong cách kỹ thuật, để phù hợp với tạng người nhỏ con và khả năng chơi bóng nhanh nhẹn. Nhưng không nhiều người nhận ra cầu thủ Việt Nam rất thiếu sức bền, thường thua trong tranh chấp vì thiếu sức rướn, và đuối về cuối trân vì yếu thể lực.

Hơn thế nữa ở một giải đấu luôn bị đánh giá là yếu về công tác trọng tài, và tồn tại nhiều yếu tố mập mờ ngoài chuyên môn trên sân cỏ, lối đá thiên về kỹ thuật của các cầu thủ Việt Nam luôn dễ dàng bị bóp ngẹt bởi những vấn đề có vẻ chẳng liên quan nhiều lắm đến chuyên môn. Nhưng luôn xác định mục tiêu của Việt Nam không chỉ là tiếp tục giậm chân tại chỗ ở vùng trũng bóng đá khu vực, Miura luôn lên kế hoạch cụ thể cho đội tuyển ở từng giai đoạn, và xác định rõ những điểm yếu cần được cải thiện ngay lập tức.

Vấn đề thể lực là từ luôn được chiến lược gia này lập đi lập lại rất nhiều lần trong các cuộc tiếp xúc với giới truyền thông, bởi không có thể lực bền bỉ, bóng đá Việt Nam sẽ chẳng thể làm gì và chẳng thể giữ nổi lợi thế trước những đối thủ ngoài khu vực Đông Nam Á vốn nổi trội hơn về thể hình. Một lối đá hiện đại, chơi bóng ít chạm và kỷ luật, thực dụng cũng là một trong những đặc sản mà Miura đã truyền đạt cho bóng đá Việt Nam.

Yếu tố Thực dụng và kỷ luật vốn dĩ đã là những tinh túy được các nền bóng đá hàng đầu tại Châu Âu nghiên cứu và áp dụng từ bấy lâu nay, nhưng hiếm khi được thể hiện ở các đội bóng Châu Á, nơi mà người ta ưa chuộng thứ bóng đá tự phát, và lấy lý do thể chất không đáp ứng được để biện minh.

Nhìu ý kiến trái chiều cho rằng tại sao Miura không cải thiện cho Việt Nam những vấn đề về kỹ chiến thuật như những gì các đời HLV trước hay làm. Nhưng họ lại quên đi rằng, đội tuyển Nhật Bản quê nhà của HLV Miura, vốn nổi tiếng không phải vì họ có những vũ điệu Samba mê hoặc tựa như Brazil, hay sự đồng bộ và hoa mỹ như điệu Tango Aghentina, mà bởi ý thức kỷ luật, tinh thần trách nhiệm và ý chí vươn lên mạnh mẽ.

Nền bóng đá Nhật Bản phát triển hàng đầu Châu lục và đang vươn tầm mạnh mẽ thông qua việc cung cấp rất nhiều cầu thủ có chất lượng cho các giải đấu hàng đầu Châu Âu. Không ai khác chính những Shinji Kagawa, Shunsuke Nakamura hay Yuto Nagatomo, những người luôn thua kém hình thể so với các cầu thủ Châu Âu, chính là đại diện ưu tú nhất cho tinh thần vượt khó vốn làm nên thương hiệu cho bóng đá Nhật Bản.

Và với Miura bóng đá là hiện thực cuộc sống

Dễ nhận thấy, bóng đá Việt Nam luôn đặt ra những mục tiêu không thiết thực cho chính mình trước những giải đấu lớn, và lại không biết cách để hiện thực hóa các mục tiêu ấy. Luôn đặt ra những triết lý cho bản thân, nhưng lại không biết các biến những triết lý ấy trở nên hữu dụng, thay vì chỉ là những lời lẽ hay sách lược khô khan. Khi Miura đến, ông cố gắng nắm bắt và hòa nhập với lối sống của người Việt, cách chơi bóng của cầu thủ Việt, và cách làm bóng đá của các quan chức Việt.

Hòa nhập chứ không hòa tan, người ta thấy một Miura không dễ bị lay động bởi sức mạnh từ dư luận, một thứ vũ khí và cũng là một con dao hai lưỡi đáng sợ của xã hội Việt. Miura biết cách ứng xử trước báo giới, chỉnh chu như một người Nhật chuẩn mực luôn biết đối đầu với áp lực. Mà điều quan trọng hơn, ông biết lấy kết quả trên sân cỏ để làm câu trả lời đanh thép cho những phê phán của dư luận xã hội dành cho mình.

Một thứ bóng đá thực dụng luôn được Miura triển khai và quán triệt đến từng cầu thủ. Hãy nhìn vào cái cách mà Miura và các học trò thi đấu, nó thực dụng đến khó ngờ. Người ta không thể nhận ra đâu mới là đội tuyển Việt Nam thi đấu tốt nhất, bởi họ luôn làm bất ngờ tất cả.

Ranh giới giữa chiến thắng và thất bại vốn dĩ đã quá mong manh trong bóng đá, nhưng Miura biết cách làm cho chiến thắng trở thành một điều có thể với tới được, không phải bằng thứ bóng đá quá hoa mỹ và mê hoặc, mà bởi một kết cục ngọt ngào, một chiến tích thực sự, từ kết quả trên bảng tỷ số, đến cách mà các cầu thủ dẫn dắt đối phương đi theo thế trận mà họ đã định sẵn.

Có lẽ chỉ có từ sướng mới có thể diễn tả cách mà Việt Nam chiến thắng trước các đối thủ, một từ ngữ hơi thô, nhưng thực, thực như chính con người của Miura, thực như những mảng miếng chiến thuật của Miura trong trận, và thực như cái triết lý của ông.

Đến thời điểm này, vẫn chưa thể khẳng định bóng đá Việt Nam liệu sẽ thành công và phát triển với những gì mà Miura và hiệu ứng Miura mang lại, bởi đó là những vấn đề vĩ mô và là sách lược lâu dài của những nhà làm bóng đá chuyên nghiệp.

Hay như chính trong trận đấu với đội tuyển quê hương vào ngày mai, liệu rằng Miura sẽ làm được như những gì ông đã nói: “Tôi không chỉ muốn Việt Nam chiến thắng Malaysia hay Macau, mà còn cả Olympic Nhật Bản.” Thật khó để có thể huyễn hoặc những chuyện của tương lai, nhưng với lời cam kết không chỉ đến từ lời nói của Miura. “Đó là một mục tiêu thực tế!” mà còn bởi cá tính và cách làm việc của ông, người ta có thể hy vọng vào một bóng đá Việt Nam biết vào trận với tư duy nhận thức và cách chơi mới đổi mới.

Hiểu biết về đối thủ nhưng không hề run sợ, có ý thức trách nhiệm với màu cờ sắc áo của tổ quốc, có ý chí vươn lên vượt khó mạnh mẽ, không chịu thua bất cứ đối thủ nào, thực dụng và tập trung giải quyết từng trận đấu một, để rồi may mắn sẽ chỉ đến với những ai xứng đáng nhận được nó. Đó là điều mà hàng triệu cổ động viên đang trông đợi, và nó đến từ làn gió mới mang tên Toshiya Miura.

(Bạn đọc: Phúc Quân)